តើអ្នកធ្លាប់សម្លឹងមើលទៅលើមេឃនៅពេលយប់ដែរឬទេ? តើអ្នកឃើញអ្វីខ្លះនៅលើមេឃ?

ប្រាកដហើយយើងក៏ធ្លាប់មើលឃើញផ្កាយដូចគ្នា។ បើផ្អែកទៅលើការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ វាមានអាយុកាលរាប់លានឆ្នាំចាស់ជាងភពផែនដីយើងទៅទៀត។ ហេតុអ្វីត្រូវសិក្សាអំពីផ្កាយទាំងអស់នេះ? តើវាមានផលប្រយោជន៍ឬទេ? នៅពេលអ្នកអានអត្ថបទនេះ អ្នកនឹងស្វែងយល់បន្ថែមអំពីសកលលោក និងតួនាទីរបស់តារាវិទ្យា។

មុននឹងចាប់ផ្តើម យើងគប្បីសិក្សាពីពាក្យគន្លឹះមួយចំនួនសិន:

-  ចក្រវាល ឬ សកលលោកគឺជាអ្វីៗគ្រប់ៗយ៉ាងដែលគ្រប់ដណ្ដប់ដោយរូបធាតុថាមពលលំហនិងពេលវេលាណាមួយ។

-  តារាវិទ្យា គឺជាជាវិទ្យាសាស្រ្តធម្មជាតិដែលសិក្សាអំពីផ្កាយ និងវត្ថុតារាសាស្ត្រផ្សេងទៀត រួមទាំងបាតុភូតធម្មជាតិជាច្រើន ដែលបានកើតឡើងផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ជា៖ ចន្ទក្រាស ផ្កាយដុះកន្ទុយ និងអាចម៍ផ្កាយជាដើម។

-  Heliocentric តំណាងឱ្យព្រះអាទិត្យក្នុងចំណុចកណ្តាល ដូចនៅក្នុងគំរូតារាសាស្ត្រដែលទទួលយកបានពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។

តារាវិទ្យា គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រចំណាស់ជាងគេមួយ។ នៅក្នុងអរិយធម៌បុរាណ មានដូចជាជនជាតិបាប៊ីឡូន (Babylonians) អេហ្ស៊ីប និងក្រិក បានស្រាវជ្រាវនិងសង្កេតមើលមេឃនាពេលរាត្រី ដើម្បីតាមដានពេលវេលា រុករក និងស្វែងយល់ពីពិភពលោកជុំវិញពួកគេ។ តារាវិទូសម័យដើមនោះ បានតាមដានចលនារបស់ព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ និងផ្កាយ ដែលនាំទៅដល់ការវិវឌ្ឍនៃប្រតិទិនហោរាសាស្រ្ត (Astrology) និងទ្រឹស្តីដំបូងអំពីរចនាសម្ព័ន្ធនៃចក្រវាល ឬចក្រវាល។

ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងប្រវត្តិតារាសាស្ត្របានមកពីការងាររបស់ Nicolaus Copernicus ដែលជាតារាវិទូជនជាតិប៉ូឡូញនៅសតវត្សទី១៦។ គាត់បានស្នើគំរូ Heliocentric ដោយដាក់ព្រះអាទិត្យនៅចំកណ្តាលនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយប្រឆាំងនឹងជំនឿចាស់កម្រឹលមួយដែលអូសបន្លាយយូរមកហើយថា ផែនដី គឺជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃសកលលោក។ គំនិតនេះ ក្រោយមក ត្រូវបានគាំទ្រដោយការសង្កេតរបស់ Galileo Galilei ដែលជាបិតា  របស់តារាវិទ្យា និងការគណនាគណិតវិទ្យាដែលជាភស្តុតាងរបស់ Johannes Kepler

បានធ្វើបដិវត្តន៍ការយល់ដឹងអំពីសកលលោក និងបានចាក់គ្រឹះយ៉ាងជ្រៅក្នុងតារាវិទ្យាបច្ចុប្បន្ន។

២. ការស្វះស្វែលយល់ពីផ្ទៃមេឃពេលយប់

នៅស្នូលរបស់វា តារាសាស្ត្រពាក់ព័ន្ធនឹងការសង្កេតវត្ថុ និងបាតុភូតសេឡេស្ទាល (celestial) ។ មេឃពេលយប់គឺពោរពេញទៅដោយផ្កាយ ភពព្រះចន្ទ និងអ្វីៗជាច្រើនទៀត ដែលនីមួយៗប្រាប់រឿងរ៉ាវអំពីប្រវត្តិ និងរចនាសម្ព័ន្ធរបស់សកលលោក។ តាមរយៈការសិក្សាធាតុទាំងនេះ តារាវិទូអាចសិក្សាអំពីកំណើត និងការស្លាប់របស់ផ្កាយ ការបង្កើតភព និងវត្តមានសម្រាប់ជីវិតក្រៅពីផែនដី។

វត្ថុសេឡេស្ទាល ឬវត្ថុនៅលើមេឃដែលអាចស្គាល់បានបំផុតគឺផ្កាយ។ ដុំឧស្ម័នដែលមានពន្លឺទាំងនេះ ផ្សំឡើងជាចម្បងពីអ៊ីដ្រូសែន និងអេលីយ៉ូម បង្កើតពន្លឺ និងកម្តៅតាមរយៈការលាយនុយក្លេអ៊ែរ។ ផ្កាយរបស់យើង មានព្រះអាទិត្យ គឺជាឧទាហរណ៍មួយនៃផ្កាយដែលមានទំហំមធ្យម។ 

តាមរយៈការសង្កេតផ្កាយ តារាវិទូអាចកំណត់អាយុ សីតុណ្ហភាព និងសមាសភាពរបស់វា ព្រមទាំងទទួលបានការយល់ដឹងអំពីដំណើរការដែលផ្តល់ថាមពលឱ្យវា។

ភពនានាដូចជាផែនដី គឺជាចំណុចសំខាន់មួយទៀតនៃតារាសាស្ត្រ។ ភពទាំងនេះ មានគន្លងវិលជុំវិញផ្កាយ ហើយអាចប្រែប្រួលទៅតាមទំហំ សមាសភាព និងបរិយាកាសរបស់វា។ ការសិក្សាអំពីភពនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងបានបង្ហាញយ៉ាងច្រើនអំពីលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់មានជីវិត និងបានជំរុញឱ្យមានការស្វែងរកវត្តមានជីវិតក្រៅភព ដែលស្ថិតនៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។

៣. សម្ភារ:ប្រើប្រាស់ក្នុងតារាវិទ្យា

ភាពជឿនលឿននៃបច្ចេកវិទ្យា បានពង្រឹងសមត្ថភាពឱ្យយើង ក្នុងការរុករកសកលលោក។ តេឡេស្កុប គឺជាមូលដ្ឋាន និងលំហអាកាស គឺជាឧបករណ៍ចម្បងដែលប្រើដោយតារាវិទូ។ តេឡេស្កុបដែលមានមូលដ្ឋានលើដី ដូចជានៅមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ អនុញ្ញាតឱ្យតារាវិទូសិក្សាផ្ទៃមេឃពេលយប់ពីផែនដី។  ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តេឡេស្កុបទាំងនេះ មានដែនកំណត់ ពោលគឹវាត្រូវបានបិទបាំងដោយបរិយាកាសបណ្តាលឱ្យខូចទ្រង់ទ្រាយពន្លឺ និងធ្វើឱ្យការសង្កេតមិនច្បាស់។

តេឡេស្កុប ដែលមានមូលដ្ឋានលើលំហអាកាសដូចជាតេឡេស្កុបអវកាសឈ្មោះ Humble Space Telescope យកឈ្នះឧបសគ្គពីលើដីដោយសង្កេតមើលសកលលោកពីលើបរិយាកាសផែនដី។ ចំណុចល្អនេះ ផ្តល់នូវរូបភាពកាន់តែច្បាស់ និងលម្អិតបន្ថែមទៀត ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកតារាវិទូសិក្សាពីកាឡាក់ស៊ីឆ្ងាយៗ ណុប៊ីឡា (Nebula)  និងបាតុភូតសេឡេស្ទាល (celestial phenomena) ផ្សេងទៀត ជាមួយនឹងភាពសុក្រឹតដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។

បន្ថែមពីនេះ អ្នកតារាវិទូប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ផ្សេងទៀតដូចជា វិសាលគម (spectrometers) និងតេឡេស្កុបវិទ្យុ ដើម្បីសិក្សាសកលលោកក្នុងរលកពន្លឺខុសៗគ្នា។ ឧបករណ៍ទាំងនេះជួយឱ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រយល់ពីសមាសភាពនៃវត្ថុសេឡេស្ទាល (celestial objects) ចលនារបស់វា និងដំណើរការប្រតិកម្ម។

៤. សេចក្តីបញ្ចប់

សរុបមក យើងឃើញថា តារាវិទ្យា មិនត្រឹមតែសិក្សាពីផ្កាយទេ គឹវាបានជំរុញឱ្យមនុស្សយើងស្វែងយល់ពីប្រវត្តិនៃភពផែនដីយើង មិនតែប៉ុណ្ណោះ តារាសាស្ត្រ បាននាំទៅរកភាពជឿនលឿនផ្នែក        បច្ចេកវិទ្យាទំនើបជាច្រើន ដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់មនុស្សនៅលើផែនដី រួមមានកុំព្យូទ័រ ផ្កាយរណប GPS បន្ទះស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យ ឧបករណ៍ចាប់សញ្ញា កាមេរ៉ាឌីជីថល ម៉ាស៊ីនស្កេនសុវត្ថិភាពអាកាសយានដ្ឋាន ម៉ាស៊ីន X-ray និងម៉ាស៊ីនស្កេន MRI ។

ម៉្យាងទៀត តារាវិទ្យាអាចជួយបំពេញការចង់ដឹងចង់ឃើញរបស់មនុស្ស និងឆ្លើយសំណួរជាមូលដ្ឋាន ដូចជារបៀបដែលសកលលោកត្រូវបានបង្កើតឡើង កន្លែងដែលយើងមកពីណា និងប្រសិនបើមានទម្រង់ជីវិតដ៏ឆ្លាតវៃផ្សេងទៀត។ វាក៏អាចរំលឹកមនុស្សថា សកលលោក គឺគ្មានដែនកំណត់ ហើយថាជីវិតគឺកម្រ និងមានតម្លៃ ជាហេតុឱ្យយើងត្រូវចេះស្រឡាញ់ភពផែនដីរបស់យើង។